ومن خطبة له علیه السلام

وفیها بیان صفات الحق جلّ جلاله ثمّ عظة الناس بالتقوی والمشورة

قَدْ عَلِمَ السَّرائِرَ، وَخَبَرَ الضَّمائِرَ، لَهُ الْإِحَاطَةُ بِکُلِّ شَیْءٍ، وَالْغَلَبَةُ لِکُلِّ شَیْءٍ، وَالْقُوَّةُ عَلی کُلِّ شَیْءٍ.

عظة النّاس

فَلْیَعْمَلِ الْعَامِلُ مِنْکُمْ فِی أَیَّامِ مَهَلِهِ، قَبْلَ إِرْهَاقِ أَجَلِهِ، وَفِی فَرَاغِهِ قَبْلَ أَوَانِ شُغُلِهِ، وَفِی مُتَنَفَّسِهِ قَبْلَ أَنْ یُؤْخَذَ بِکَظَمِهِ، وَلْیُمَهِّدْ لِنَفْسِهِ وَقَدَمِهِ، وَلْیَتَزَوَّدْ مِنْ دَارِ ظَعْنِهِ لِدَارِ إِقَامَتِهِِ. فَاللهَ اللهَ أَیُّهَا النَّاسُ، فِیَما اسْتَحْفَظَکُمْ مِنْ کِتَابِهِ، وَاسْتَوْدَعَکُمْ مِنْ حُقُوقِهِ، فَإِنَّ اللهَ سُبْحَانَهُ لَمْ یَخْلُقْکُمْ عَبَثاً، وَلَمْ یَتْرُکْکُمْ سُدیً، وَلَمْ یَدَعْکُمْ فِی جَهَالَةٍ وَلاَ عَمًی، قَدْ سَمَّی آثَارَکُمْ، وَعَلِمَ أعْمَالَکُمْ، وَکَتَبَ آجَالَکُمْ، وَأَنْزَلَ عَلَیْکُمُ (الْکِتَابَ تِبْیَاناً لِکُلِّ شَیءٍ)، وَعَمَّرَ فِیکُمْ نَبِیَّهُ أَزْمَاناً، حَتَّی أَکْمَلَ لَهُ وَلَکُمْ ـ فِیَما أنْزَلَ مِنْ کِتَابِهِ ـ دِینَهُ الَّذِی رَضِیَ لِنفْسِهِ، وَأَنْهَی إِلَیْکُمْ ـ عَلَی لِسَانِهِ ـ مَحَابَّهُ مِنَ الْأُعْمَالِ وَمَکَارِهَهُ، وَنَوَاهِیَهُ وَأَوَامِرَهُ، فَأَلقَی إِلَیْکُمُ الْمِعْذِرَةَ، وَاتَّخَذَ عَلَیْکُمُ الْحُجَّةَ، وَقَدَّمَ إِلَیْکُمْ بِالْوَعِیدِ، وَأَنْذَرَکُمْ بَیْنَ یَدَیْ عَذَابٍ شَدیدٍ. فَاسْتَدْرِکُوا بَقِیَّةَ أَیَّامِکُمْ، وَاصْبِرُوا لَهَا أَنْفُسَکُمْ، فَإِنَّهَا قَلِیلٌ فِی کَثِیرِ الْأَیَّامِ الَّتِی تَکُونُ مِنْکُم فِیهَا الْغَفْلَةُ وَالتَّشَاغُلُ عَنِ الْمَوْعِظَةِ; وَلاَ تُرَخِّصُوا لاَِنْفُسِکُمْ، فَتَذْهَبَ بِکُمُ الرُّخَصُ مَذَاهِبَ الْظَّلَمَةِ، وَلاَ تُدَاهِنُوا فَیَهْجُمَ بِکُمُ الْإِدْهَانُ عَلَی الْمَعْصِیَةِ. عِبَادَ اللهِ، إِنَّ أَنْصَحَ النَّاسِ لِنَفْسِهِ أَطْوَعُهُمْ لِرَبِّهِ، وَإِنَّ أَغَشَّهُمْ لِنَفْسِهِ أَعْصَاهُمْ لِرَبِّهِ; وَالْمَغْبُونُ مَنْ غَبَنَ نَفْسَهُ، وَالْمَغْبُوطُ مَنْ سَلِمِ لَهُ دِینُهُ، وَالسَّعِیدُ مَنْ وُعِظَ بِغَیْرِهِ، وَالشَّقِیُّ مَنِ انْخَدَعَ لِهَوَاهُ وَغُرُورِهِ. وَاعْلَمُوا أَنَّ یَسِیرَ الرِّیَإِ شِرْکٌ، وَمُجَالَسَةَ أَهْلِ الْهَوَی مَنْسَاةٌ لِلْإِیمَانِ، وَمَحْضَرَةٌ لِلشَّیْطَانِ. جَانِبُوا الْکَذِبَ فَإِنَّهُ مُجَانِبٌ لِلْإِیمَانِ، الصَّادِقُ عَلَی شَفَا مَنْجَاةٍ وَکَرَامَةٍ، وَالْکَاذِبُ عَلَی شَرَفِ مَهْوَاة وَمَهَانَة. وَلاَ تَحَاسَدُوا، فَإِنَّ الْحَسَدَ یَأْکُلُ الْإِیمَانَ کَمَا تَأْکُلُ النَّارُ الْحَطَبَ، وَلاَ تَبَاغَضُوا فَإِنَّهَا الْحَالِقَةُ، وَاعْلَمُوا أَنَّ الْأَمَلَ یُسْهِی الْعَقْلَ، وَیُنْسِی الذِّکْرَ، فَأَکْذِبُوا الْأَمَلَ فَإِنَّهُ غُرُورٌ، وَصَاحِبُهُ مَغْرُورٌ.

خطبه 085-صفات پرهیزکاری

علم الهی خدا به تمام اسرار نهان آگاه و از باطن همه باخبر است، به همه چیز احاطه دارد و بر همه چیز غالب و پیروز، و بر همه چیز تواناست. پندهای ارزشمند هر کس از شما در روزگارانی که مهلت دارد به اعمال نیکو بپردازد پیش از آنکه مرگ فرا رسد، و در ایام فراغت پاک باشد، پیش از آنکه گرفتار شود، و در ایام رهایی نیکوکار باشد، پیش از آنکه مرگ گلوگاه او را بفشارد، پس برای خود و جایی که می‏رود آماده باشد، و در این دنیا که محل کوچ کردن است برای منزلگاه ابدی، توشه‏ای بردارد.

پس ای مردم! خدا را! خدا را! پروا کنید، برای حفظ قرآن، که از شما خواسته، و حقوقی که نزد شما سپرده است، پس همانا خدای سبحان! شما را بیهوده نیافرید، و به حال خود وانگذاشت، و در گمراهی و کوری رها نساخته است، کردارتان را بیان فرمود، و از اعمال شما باخبر است و سرآمد زندگی شما را مشخص کرد و (کتابی بر شما نازل کرد که روشنگر همه چیز است) پیامبرش را مدتی در میان شما قرار داد تا برای او و شما، دین را به اکمال رساند، و آنچه در قرآن نازل شد و مایه رضای الهی است تحقق بخشد. و با زبان پیامبرش، کارهای خوشایند و ناخوشایند، بایدها و نبایدها را ابلاغ کرد، و اوامر و نواهی را آموزش داد، و راه عذر را بر شما بست و حجت را تمام کرد. پیش از کیفر، شما را تهدید نمود، از عذابهای سختی که در پیشروی دارید شما را ترساند، پس بازمانده ایام خویش را دریابید، و صبر و بردباری در برابر نارواییها پیشه کنید، چرا که عمر باقیمانده، برابر روزهای زیادی که به غفلت گذراندید و روی گردان از پندها بودید، بسیار کم است. به خود بیش از اندازه آزادی ندهید، که شما را به ستمگری می‏کشاند، و با نفس سازشکاری و سستی روا مدارید که ناگهان در درون گناه سقوط می‏کنید.

یادآوری ارزش‏های اخلاقی

 ای بندگان خدا! آن کس که نسبت به خود خیرخواهی او بیشتر است، در برابر خدا، از همه کس فرمانبردارتر است، و آن کس که خویشتن را بیشتر می‏فریبد، نزد خدا گناهکارترین انسانها است، زیانکار واقعی کسی که خود را بفریبد. و آن کس مورد غبطه است و بر او رشک می‏برند که دین او سالم باشد. سعادتمند آن کس که از زندگی دیگران عبرت آموزد، و شقاوتمند آنکه فریب هوا و هوسها را بخورد. آگاه باشید! ریاکاری و تظاهر، هر چند اندک باشد شرک است، و همنشینی با هواپرستان ایمان را به دست فراموشی می‏سپارد، و شیطان را حاضر می‏کند، از دروغ برکنار باشید که با ایمان فاصله دارد، راستگو در راه نجات و بزرگواری است، اما دروغگو بر لب پرتگاه هلاکت و خواری است، حسد نورزید که حسد ایمان را چونان آتشی که هیزم را خاکستر کند، نابود می‏سازد، با یکدیگر دشمنی و کینه‏توزی نداشته باشید که نابودکننده هر چیزی است، بدانید که آرزوهای دور و دراز عقل را غافل و یاد خدا را به فراموشی می‏سپارد، آرزوهای ناروا را دروغ انگارید که آرزوها فریبنده و صاحبش فریب خورده می‏باشد